Hıfzı Topuz – Bana Atatürk’ü Anlattılar (2010)

Hıfzı Topuz, yaklaşık altmış yıl önce Akşam’da muhabir, sonra da röportaj yazarı olarak çalıştığı dönemlerde, Atatürk’ü yakından tanıyan kişilerle konuşmalar yapmıştı.

Topuz ayrıca, 1974-75 yıllarında TRT’de çalıştığı dönemde yine aynı amaçla Atatürk’ün yakınlarını ‘Her Hafta Bir Konuk’ programı içinde ekrana getirmişti.

İşte elimizdeki kitapta, Topuz’un konuştuğu ve konuk ettiği kişilerle yaptığı görüşmeler bir bütün halinde okurlara sunuluyor.

Cumhuriyet’i kuranların tanıklıklarının yer aldığı kitapta bunların yanı sıra, Yunan orduları komutanı General Trikupis’in, Kurtuluş Savaşı sonrası esir olduğu zaman Atatürk’le olan konuşmasına dair anlatımları da yer alıyor.

• Künye: Hıfzı Topuz – Bana Atatürk’ü Anlattılar, Remzi Kitabevi, anı, 167 sayfa

Liji Pulcu Çizmeciyan – İstanbul’da Kayıp Zamanlar (2010)

Ermeni Katolik bir ailenin kızı olarak doğan Liji Pulcu Çizmeciyan, küçük yaşında Mustafa Kemal’i Kocataş Yalısı’nın balkonunda konuşurken seyretmiş.

Pulcuyan ayrıca, Atatürk’ün manevi kızlarıyla da aynı okulda okumuş.

Yazar, anılarından oluşan ‘İstanbul’da Kayıp Zamanlar’da, Atatürk ve manevi kızlarına dair anılarının yanı sarı, Sarıyer’de geçen çocukluğunu, ilk gençlik yıllarının Osmanbey’ini, Şişli-Tünel hattındaki semtleri, İstanbul insanının gündelik yaşamını, şehrin eğlence ve kültür hayatını anlatıyor.

Pulcuyan’ın belleğinden bize yansıyan anılar, Türkiye’nin ve bilhassa İstanbul’un yakın tarihi açısından önemli ayrıntılar barındırıyor.

• Künye: Liji Pulcu Çizmeciyan – İstanbul’da Kayıp Zamanlar, İş Kültür Yayınları, anı, 205 sayfa

Cazim Gürbüz – Kartal Gözüyle Laiklik (2010)

Cazim Gürbüz ‘Kartal Gözüyle Laiklik’te, Atatürk laikliğine dair görüşlerini anlatıyor.

Gürbüz kartal kelimesiyle, yükseklerden, neredeyse yerdeki tüm ayrıntıları görebilecek bir göze sahip olan kartal gözünü kastediyor.

Türkiye’de tartışılan en önemli konulardan olan laiklik konusuna, Kemalist düşünceyi referans alarak bakan yazar, laiklik kavramı ve tanımı; laikliğin tarihsel gelişimi; Türkiye Cumhuriyeti’nde laiklik; din-devlet ve din-dünya işleri tartışmaları; islam, akılcılık ve laiklik; Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kaldırılıp kaldırılmaması; laik ülkede din dersinin olup olmayacağı; milliyetin oluşumunda dinin rolü ve eğitim sisteminde laiklik gibi konuları irdeliyor.

• Künye: Cazim Gürbüz – Kartal Gözüyle Laiklik, Berfin Yayınları, siyaset, 218 sayfa

Hanri Benazus – Vahdettin ve Mustafa Kemal (2010)

Hanri Benazus ‘Vahdettin ve Mustafa Kemal’ adlı elimizdeki kitabında, Osmanlı tarihinin en çok tartışılan padişahlarından Vahdettin’i ve onun Atatürk’le ilişkisini anlatıyor.

Sultan Vahdettin hakkında birçok olumsuz değerlendirmenin bulunduğunu söyleyen Benazus, Vahdettin’in, Mustafa Kemal’i Anadolu’ya gönderme kararının, hem Kurtuluş Savaşı için hem de Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu için bir dönüm noktası olduğunu vurguluyor.

Padişahın hazineyi soyup gitmediğini belirten yazar, onun gittiği yerlerde de, Türkiye Devleti aleyhinde faaliyette bulunmadığını savunuyor.

Benazus kitabında ayrıca, sınırdışı edilen Vahdettin’in “vatan haini” olup olmadığını da irdeliyor.

• Künye: Hanri Benazus – Vahdettin ve Mustafa Kemal, Bizim Kitaplar, tarih, 592 sayfa

Cemil Koçak – Tek Parti (2016)

Cemil Koçak’ın, 1923-1945 arası tek parti döneminde meydana gelmiş tartışmalı siyasi meseleleri irdelediği metinleri, bu kitapta.

“Türkiyeli” tartışmasının kökenleri, ‘Nutuk’taki ilginç detaylar, CHP’nin siyasal dönüşümü, Atatürk’ün hastalığının gizlenmesi, Atatürk’ün hazineye çiftlik bağışlamasına İnönü’nün tepkisi ve İzmir suikastının karanlık noktaları, kitaptaki kimi konular.

• Künye: Cemil Koçak – Tek Parti: Cumhuriyet ve Şefler, Timaş Yayınları

Mehmet Can Orhan – Celal Bayar (2019)

Türkiye siyaset tarihinde çok önemli yeri olan, yaklaşık seksen yıl boyunca aktif siyaset hayatı yürütmüş Celal Bayar’ı, Cumhuriyetin ilk sağcı lideri olarak işleyen özgün bir biyografi.

Mehmet Can Orhan çalışmasında, Celal Bayar’ın ailesi, çocukluğu, eğitim yılları ve yaşadığı çevreyi izleyerek başlıyor.

Daha sonra Bayar’ın siyaset hayatının dönüm noktalarını inceleyen Orhan, Bayar’ın komitacı günlerinden başlayarak Kuvayı Milliye, İttihat ve Terakki ile CHP ve DP bünyesinde yürüttüğü siyasi faaliyetlerini masaya yatırıyor.

Kitapta, Bayar’ın cumhurbaşkanlığı ve başbakanlık günleri ile Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü ile ilişkileri de önemli yer tutuyor.

Özellikle Bayar’ın siyaset yapış tarzı hakkında aydınlanmak isteyenlerin edinmesi gereken bir çalışma.

• Künye: Mehmet Can Orhan – Celal Bayar: Cumhuriyetin İlk Sağ Lideri, Doğu Kitabevi, biyografi, 156 sayfa, 2019

Fabio L. Grassi – Atatürk (2018)

Yıldız Teknik Üniversitesi Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü’nde öğretim görevlisi olarak çalışmış olan Fabio L. Grassi, aynı üniversitede Atatürk İlkeleri ve İnkılapları Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin yönetim kurulu üyeliğini de yapmıştı.

Uzun yıllar Türkiye üzerine kafa yormuş bilim insanlarından biri olan Grassi, Mustafa Kemal Atatürk’ün yetkin bir biyografisiyle okurun karşısına çıkıyor.

Biyografinin özgünlüğü, yazarının, Milli Mücadele ve ertesi Türkiye’yi yakından takip eden İtalyan kaynaklarına hâkim olmasıdır diyebiliriz.

Grassi’nin Atatürk biyografisi, Cumhuriyet Türkiyesi’ne getirdiği yorumlarıyla da özellikle dikkat çekiyor.

• Künye: Fabio L. Grassi – Atatürk, çeviren: Eren Yücesan Cendey, Doğan Kitap, biyografi, 408 sayfa